İlk Türk Hava Şehitleri ve Anıtları

Değerli Okurlarım 

İstanbul'un Fatih ilçesinde bulunan "İlk Türk Hava Şehitleri Anıtı" hakkında çeşitli kaynaklardan derlediğim detaylı bilgiyi aşağıda bulacaksınız.Fatih Fevzi paşa caddesine cepheli, park içindeki bu anıt Osmanlı Hava Kuvvetlerinin şehit pilotları için yapılmıştır.

Okuyalım,bilgilenelim.

****

İlk Türk Hava Şehitleri ve Anıtı

Osmanlılar son dönemde başkentlerini ve şehir merkezlerini yeni bir boyutta süslemeye başlamışlardı.Çeşitli vesilelerle meydanlara yerleştirilen bu anıtlar gerçekten Osmanlıların heykeltraşlıkta da usta olduklarını dünyaya ilan ettiklerini görebilirsiniz.İşte bu çalışmalardan biriside İstanbul'un Fatih ilçesinde bulunan Hava Şehitleri Anıtıdır.

Uçakların dünyada kullanıma başlanmasıyla birlikte, Osmanlılarda bu yeni çalışmaya uzak kalmamış ve bu hususta ciddi çalışmaları 1909 yılında yapmaya başlamışlardır.İlk yapılan çalışmaların başında askerlerden oluşturulan grupların pilotluk eğitimi almaları için yurtdışına gönderilmeleri olmuştur.Eğitimini alan pilotlar zaman kaybetmeksizin görevlerine başlamış ve satın alınan ilk uçaklarla çeşitli uçuş denemelerini,bağlı oldukları birliklerin emrinde uygulamaya başlamışlardır.

Yapılan bu denemelerden bir taneside İstanbul-Kahire-İskenderiyye uzun menzilli uçuş denemesidir.Uçuş denemesi İstanbul’dan hareketle Eskişehir, Afyon, Konya, Ulukışla, Adana, Halep, Humus, Beyrut, Şam, Kudüs, El-Ariş, Port-Said, Kahire ve İskenderiye’den oluşan toplam 25 saat ve 2515 km’lik bir güzergah üzerinden yürütülecektir.İşte ilk hava şehitleri bu uçuş denemesinde verilmiştir.

AA tarafından yapılan uçuş güzergâhı ve şehitler çalışması

O günlerde Osmanlı coğrafyasının içinde olan,Taberiye gölünün yakınlarında uçağın düşmesi sonucu ilk 2 pilot şehit olmuştur.Uçagın düştüğü yer olan Filistin-Taberiye gölünün güneydoğusuna Osmanlılar tarafından bir anıt yapılmıştır.Sözkonusu bu anıt hâlâ korunmakta olup ziyaretçilere açıktır.

Osmanlılar tarafından uçağın düştüğü yere yapılan tarihi ilk anıtı görmek için tıklayınız

8 Şubatta İstanbul'dan havalanan 1.ekip-Bleriot marka Fransız menşeli 2 kişilik uçağın pilotları;Bahriye Yüzbaşısı Fethi Efendi ve Topçu Mülazım-ı Ûla Sadık Efendi, uzun menzilli uçuşun Beyrut ve Şam'a kadar olan mevkilerine başarı ile ulaşmışlardı.

27 Şubat 1914 yılında bir sonraki mevki olan Kudüs'e başlanmış ,ancak Taberiye gölünün deniz seviyesinin altında olması ve ters hava akımlarından dolayı uçak düşmüş ve her iki pilotta şehit olmuştur.Şehitlerin naaşları Şam şehrine getirilmiş,cenaze namazları Emeviye Camiinde kılındıktan sonra camiinin yanında medfun bulunan meşhur İslam komutanlarından Selahaddin-i Eyyubi'nin türbesinin yanına defnedilmişlerdir.

Deneme uçuşuna devam eden 2.ekip-Deperdussin marka Fransız menşeeli 2 kişilik uçağın pilotları Topçu Mülazım-ı saniyesi Nuri Efendi ve İsmail Hakkı Efendi 11 Mart 1914 te Osmanlı liman kenti olan Yafa'dan havalanmış ancak yeteri kadar hızlanamadan havalanan uçak,akdenize çakılmıştır.Bu uçuşta da Nuri Efendi şehit olurken, İsmail Hakkı Efendi kurtarılmıştır.Bu şehidimizinde mübarek naaşı Şam'a nakledilmiş ve Fethi ve Sadık Efendilerin yanına defnedilmiştir.Bugün Suriyenin başkenti olan Şam şehrinde 3 şehidimizin mezarları özenle muhafaza edilmektedir.

Şam Emeviye Camii yanındaki şehitlik için tıklayınız

8 Şubat 1914'te İstanbul'dan 4 ekiple başlamış olan ve 22 mayıs 1914'te, 2515 km'lik güzergâhta bulunan son nokta: İskenderiyye'ye vararak bu zorlu deneme tamamlanmıştır.Sözkonusu çalışmada 4 ekip-8 pilot olarak çalışılmış ancak 3 şehit verilmiştir.

İşbu denemede şehit olan pilotlarımız için,Taberiye'de bir anıt yapılırken,bir anıtta Osmanlı Başkenti olan İstanbul'un Fatih ilçesine ucu kırık bir sütun ile manidâr bir anıt yapılmıştır.Bu mekanın devamlı göz önünde olması için yer seçiminde de titiz davranan Osmanlılar,sözkonusu anıtı Fatih ilçesinin en hareketli yeri olan Fatih Belediye Binasının tam karşısına dikmişleridir.( Bugün bu bina Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesinin rektörlük binası olarak kullanılmaktadır.)

İlk Türk Hava Şehitleri Anıtı için tıklayınız.

Bu sütunun kaidesinin cephelerinden birinde tunç levha üzerine, aziz şehitlerimizin adları ve rütbeleri yazılmıştır.Diğer taraftaki tunç levhada da uçak figürü,Beyazıt Yangın Gözetleme kulesi ve İstanbul tasvir edilmiştir.

Yine bu şehitlerimize olan hassasiyet başka bir mecrada da icra edilmiştir.1914 yılına kadar adı Meğri olan,bugünkü Fethiye ilçemizin adı, Bahriye Yüzbaşısı Fethi Efendi'nin hatırasını yad etmek için Fethiye olarak değiştirilmiştir.Hatta bu isim meselesini de içeren bir şiiri, şairlerimizden

Behçet Kemal Çağlar, Fethi bey için yazmıştır.

Aslan uçtu diye söylenir methi,

Bu kutsal toprağın çocuğu Fethi,

Kahrolur darbanla elbet her zaman.

 

Olursa maksat ve bakış eğri,

Bak,Fethiye oldu sayende,Meğri,

Kartalım gölgende hürdür bu vatan.

Devletimiz bu şehitlerimizin anısına düzenlenen etkinliklerle onların hatıralarını yâd etmeye devam etmektedir; 28.02.2024 yılında Deniz Kuvvetleri Komutanlığına ait Deniz Karakol Uçağı, İlk Türk Hava Şehitleri anısına "Anma Uçuşu" icra etmiştir.

Anma Uçuşu hakkında detaylı haberi okumak için tıklayınız.

Her yıl 15 Mayıs günü Hava şehitlerini anma günüdür.Anma gününde bu anıtta bir tören düzenlenir ve aziz şehitlerimizin hatıraları yâdedilir.

Allah tüm şehitlerimize rahmet eylesin.Amin.Ruhları için El-Fatiha